Wasserstein Bernard W przededniu. Żydzi w Europie przed drugš wojnš wiatowš

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dora nie przypominała sobie żadnych nieżydowskichprzyjaciół rodziny, oprócz paru literackich znajomych ojca, pisarza i tłumacza[26].Konwersja nie była bynajmniej sprzeczna z głębokim poczuciem wspólnoty z %7łydami.Niewielu żydowskich pisarzy okresu międzywojennego potrafiło z podobną wrażliwością jakJoseph Roth pisaa o mentalności %7łydów z małych miasteczek, takich jak jego rodzinne Brody.Roth niezwykle trafnie przedstawiał ich zakorzenienie w sztetlu i wyobcowanie w wielkichmiastach europejskich, do których tak wielu, włącznie z nim, wywędrowało.Jego powieści,książki podróżnicze i felietony (był mistrzem tego środkowoeuropejskiego gatunku literackiego)pełne są tęsknoty za monarchią habsburską i tradycyjnym światem wschodnioeuropejskich%7łydów, zwłaszcza tych z ziem Austro-Węgier.Cenił trwałe, odziedziczone wartości Ostjudeni gardził obłudą zwolenników asymilacji.Jego twórczośa tchnie elegijną melancholią i subtelnąironią.Przypuszcza się, że pod koniec życia Roth przeszedł na katolicyzm, prawdopodobniedlatego, że głęboko identyfikował się ze sprawą restauracji Habsburgów.Zmarł w Paryżu w maju1939 roku na atak serca po otrzymaniu wiadomości, że w Nowym Jorku jego przyjacieli towarzysz emigracji, dramaturg Ernst Toller, odebrał sobie życie.Według innych relacji zawałspowodowało zbyt wiele kieliszków Pernoda. Znałem wielu %7łydów i wielu pijaków powiedział lekarz wezwany na pomoc ale nigdy nie znałem żydowskiego pijaka [27].Ponieważ żaden świadek nie mógł potwierdzia przyjęcia chrztu przez Rotha, katolickipogrzeb, jaki wyprawiono pisarzowi, miał charakter warunkowy.Kilku jego żydowskichprzyjaciół wywołało poruszenie wśród zgromadzonych lojalistów habsburskich, komunistów,pisarzy emigracyjnych i dawnych towarzyszy od kieliszka, odmawiając nad grobem kadisz.Na nagrobku, znajdującym się w katolickiej części podparyskiego cmentarza, nie ma ani krzyża,ani gwiazdy Dawida.Nawet w katolickich krajach %7łydzi na ogół woleli przechodzia na protestantyzm niżna katolicyzm.Dora Israel pisze, że ponieważ katolicyzm był w Austrii religią państwową,znacznie rozsądniej byłoby przejśa na katolicyzm, tak jak to zrobił wuj ojca wraz z rodziną.Ojciec jednak nie mógł się na to zdobya.Dora zamieniła więc jedną formę społecznegowykluczenia na inną: Zamiast należea w szkole do żydowskiej mniejszości, należeliśmydo mniejszości protestanckiej.W naszej klasie nigdy nie było więcej niż dwoje, trojeprotestantów i nigdy nas nie zaakceptowano [28].Jedni %7łydzi chrzcili się, aby uniknąa antysemityzmu, inni narazili się nań właśniewskutek apostazji.Filozofka Simone Weil, urodzona w Paryżu w zamożnej, wolnomyślicielskiejrodzinie żydowskiej, na egzaminie wstępnym do �cole Normale zajęła pierwsze miejsce,wyprzedzając samą Simone de Beauvoir.Na początku lat trzydziestych uległa wpływommarksizmu i krótko służyła jako ochotniczka w wojsku republikańskim w hiszpańskiej wojniedomowej.W 1937 roku przeżyła mistyczne widzenie w kaplicy św.Franciszka w Asyżui zbliżyła się do chrześcijaństwa, choa nigdy oficjalnie nie przyjęła chrztu.Na początku kwietnia1938 roku napisała, że wolałaby niemieckie rządy nad Francją niż wojnę.Gdyby ceną za jejuniknięcie były pewne przepisy dyskryminujące komunistów i %7łydów , nie miałaby nicprzeciwko temu, tak jak jej zdaniem większośa Francuzów[29].Wydaje się, że trafnie oceniałanastawienie francuskiej opinii publicznej pod koniec lat trzydziestych.Wiodła życie absurdalnew jego przesadnym pragnieniu umartwiania się , jak pózniej napisała Susan Sontag[30].Jednakżeabsurdalna i naganna nie była jej gotowośa do męczeństwa, ale chęa zaciągnięcia innych enmasse na swój stos ofiarny.Odmiennego, bardziej imponującego poświęcenia pragnęła inna konwertytka, Edith Stein.Urodzona we Wrocławiu w 1892 roku w kupieckiej rodzinie żydowskiej, zrobiła wspaniałąkarierę na uniwersytecie jako filozofka.Chrzest przyjęła w 1922 roku, kilka miesięcypo przeczytaniu autobiografii św.Teresy z �vila, założycielki zakonu karmelitanek.Podczas gdyWeil pisała, że czuła się chrześcijanką przez całe życie, Stein oświadczyła: Przestałampraktykowaa, kiedy byłam czternastoletnią dziewczynką, i poczułam się ponownie %7łydówkądopiero wtedy, gdy wróciłam do Boga [31].W 1930 roku napisała: Po każdym spotkaniu,podczas którego uświadamiam sobie, że nie jesteśmy w stanie wywieraa bezpośredniegowpływu, jestem jeszcze głębiej przekonana o konieczności mojego własnego holocaustum [32].(Oczywiście słowo to oznaczało wówczas tylko ofiarę całopalną).Matka Edith Stein boleśnieprzeżyła konwersję córki.W 1933 roku, podkreślając swoją solidarnośa z prześladowanymi%7łydami, Edith wstąpiła do wspólnoty zakonnej karmelitanek bosych w Kolonii-Lindenthal.%7łydzi przyjmowali nie tylko chrześcijaństwo, ale czasem, choa bardzo rzadko, innewyznania, takie jak buddyzm lub bahaizm.Jednym z najbarwniejszych apostatów w tym okresiebył Leopold Weiss.Urodzony w rodzinie żydowskiej we Lwowie, w latach dwudziestychpojechał na Bliski Wschód jako dziennikarz Frankfurter Zeitung.W 1926 lub 1927 rokuprzeszedł na islam i przyjął imię Muhammada Asada; przez większośa lat trzydziestych mieszkałw Arabii Saudyjskiej.Nazywano go najbardziej wpływowym europejskim muzułmaninem XXwieku [33].Jego książka The Road to Mecca (1954) stała się najsłynniejszym dziełem swojejepoki napisanym przez muzułmańskiego prozelitę.W połowie drogiKonwertyci świadomie postanowili odejśa od żydostwa.Byli jednak ludzie, którzy niemieli wyboru: tak zwani pół-%7łydzi, dzieci nieżydowskich matek lub ojców.Zgodnie z prawemżydowskim ci pierwsi nie byli uważani za %7łydów pod względem religijnym, ale wedłughitlerowskiej klasyfikacji rasowej ludzie dzielili się na Aryjczyków , nie-Aryjczykówi Mischlinge (mieszańców), to znaczy osoby mające niearyjskiego rodzica lub od jednegodo trzech niearyjskich dziadków.W wielu krajach, jeszcze przed wprowadzeniemrasistowskiego ustawodawstwa, ludzie częściowo żydowskiego pochodzenia często naznaczenibyli społecznym piętnem [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki