Stefan Żeromski Syzyfowe prace

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Panna Anna dużo czytała i pod ławą szkolną niejako zdobyła wykształcenie dalekoszersze, niż sądzono.Była nieufna, zamknięta w sobie, milcząca i nieprzystępna.Teraz po śmierci matki wzięła w swe ręce zarząd domu i opiekę nad młodszym rodzeń-stwem.Trzech braci kształciła w gimnazjum męskim, dwie młodsze siostrzyce w żeńskim.Czuwała nie tylko nad ich pokarmem i nauką, ale także robiła to samo co matka, to jestuczyła ich nienawiści do ducha moskwicyzmu.Jednakże między podszeptem jej i matki byłaróżnica.Tamta czyniła swoje jak szlachetny człowiek, który mocując się ze słabością sił, peł-ni obowiązek; ta sprawowała go inaczej, a w taki sposób, jakby nóż ostrzyła tajemnie.Borowicz zakochał się w pannie Annie przy końcu zimy.W dzień mrozny i śniegowyszedł w stronę gimnazjum i spotkał panienkę zdążającą do cerkwi.Było to w epoce najzaja-dlejszych dysput i czytań u Gontali.Borowicz spojrzał przelotnie na idącą, odniósł w roztar-gnieniu jak gdyby dawne, martwe, rusofilskie wrażenie: ach, to ta.Birutka i nagle przy-pomniał sobie, co mu o niej mówiono.Skręcił na miejscu i wlókł się za nią.Biruta szła wol-nym krokiem.Znieżynki lekkie jak puch płynęły w powietrzu i krążyły dokoła tej głowyubranej w barankową czapkę.Jedne z nich siadały potajemnie na promieniach jasnych wło-sów wymykających się spod czapki, inne obcesowo pędziły do ust różowych i za tę śmiałośćświętokradzką konały w gorącym oddechu, jeszcze inne czepiając się brwi i długich rzęs za-glądały w smutne oczy.Borowicz raz tylko w nie spojrzał i wnet zleciało na niego jakbywśród widnego dnia wypadające zaćmienie słońca.Te duże lazurowe zrenice, co udzielałynawet białkom nikłej półbarwy błękitu, wcieliły się w jego duszę.Biruta nie bywała nigdzie, u żadnej z koleżanek, gdyż wszystek czas wolny pochłaniała jejpraca domowa i korepetycje z siostrami.Toteż Borowicz nie mógł się z nią zapoznać, chociażdokładał w tym celu starań forsownych niemało.Czasami widywał ją na ulicy, gdy szła kudomowi albo do gimnazjum w towarzystwie młodych Stogówek.Wtedy przez krótkiechwile radości mógł na jawie uwielbiać jej twarz przecudną i podziwiać oczy, w którychmieszkała wieczysta chłodna troska.Pewnego razu otrzymał z rąk jednej fertycznej siódmo-klasistki sztambuch do wpisania wiersza pamiątkowego.Niedbale przerzucał kartki tego al-bumu, z ironią odczytując drewniane sentymenty gimnazistek, gdy wtem rzucił mu się w oczywierszyk pisany ręką panny Stogowskiej.Borowicz zerwał się na równe nogi i drżącymiustami czytał tę strofkę:Ach, kiedyż wykujem, strudzeni oracze,Lemiesze z pałaszy skrwawionych?Ach, kiedyż na ziemi już nikt nie zapłaczePrócz rosy łąk naszych zielonych?.115U dołu stronicy mieścił się następujący przypisek: Droga moja, jeżeli kiedy spojrzysz na tę kartkę i odczytasz niniejszą piosenkę Mieczy-sława Romanowskiego, wspomnij o �Birucie� i myśl o niej ze współczuciem.Borowicz stał długo z oczyma wlepionymi w te słowa.Tegoż dnia napisał właścicielcesztambucha jakiś szumny komunał, ale w zamian za to wyrwał z tak pięknie oprawionejksiążki kartę z autografem Biruty, ukradł go bezczelnie i schował.Odtąd bardzo często takartka leżała między stronicami Antygony, a ilekroć powtarzał, to nowoczesny poeta prze-szkadzał mu skupiać wszystką uwagę na skargach ślepego króla.Tymczasem skończył się rok szkolny, przyszły święta i wkrótce zwaliło się powtarzanie.Marcin w ciągu tego okresu widział pannę Annę raz jeden.Kuł z wściekłością po całychdniach, nieraz do bladego przedświtu.Wówczas wychodził z domu i krążył, jak szyldwach,po ulicy, około domu, gdzie mieszkała Biruta.Wiedział na pewno, że jej nie zobaczy, alezbliżanie się do jej mieszkania przyprawiało go o szczególne ściśnienie serca, zarazem bole-sne i rozkoszne.Umysł jego, forsownie podówczas wkręcany między żelazne tryby dat, aory-stów, formuł wyrywał się do cudownego widziadła i spał u stóp ubóstwianej w ciszy iwśród marzeń.Ulica, brukowana wielkimi kamieniami i zaopatrzona w wąziutkie a wydepta-ne ze szczętem flizy z piaskowca, bywała o tej porze pusta zupełnie.Okiennice, umieszczone częstokroć tuż nad samym chodnikiem, byty pozamykane, firankispuszczone, bramy i drzwi do sieni zatarasowane.Pierwszy brzask spływał z dachów okry-tych nocną rosą w brudną ulicę i powlekał ją całą bladosinym kolorem.Borowicz stąpał napalcach, żeby nikogo ze śpiących nie budzić i nie zwracać na się niczyjej uwagi.Oczy jegoleciały ku szeregowi okien pierwszego piętra starej kamienicy, czepiały się ich, wisiały u za-suniętych storów z szarego płótna.Trafiało mu się stać tam bez ruchu, bez wiedzy, nie wia-domo jak długo, z oczyma utkwionymi w te szyby.Gdy sklepikarze poczynali otwierać swekramy, Marcin z głodnym sercem odchodził stamtąd w stronę parku, który leżał tuż po dru-giej stronie połaci domów.I oto nagle los się nad nim zlitował.Wstępując na placyk przy zródle, zobaczył Birutę.Panna Stogowska rzuciła nań okiem z wyrazem niechęci i drgnęła, jakby w zamiarze oddale-nia się stamtąd, ale po namyśle, zacisnąwszy wargi, została.Borowicz chciał trzymać książkęprzed oczyma i spoza niej patrzeć, ale nie mógł jej udzwignąć z kolan.Teraz przypomniałsobie, że dawniej zdarzało mu się widzieć panienkę, gdy była chudą i mizerną dziewczynkąze srogimi oczami.Czyż to ta sama? zadawał sobie stokrotne pytanie, w którym kryła sięniezgłębiona rozkosz.Blade liczko stało się teraz twarzą dziewiczą o rysach tak pięknych,jakby to z nich właśnie czerpano wzór do boskich profilów Pallady-Ateny w sztychowanychwinietach starego wydania rapsodów Homera.Pod prostymi brwiami błyszczały w mrokurzęs wielkie oczy.Nad białym czołem lśniły się w porannym blasku pasma włosów jak pięk-ny len.Chude ramiona podlotka, przekształcone teraz na barki dziewicze, cudnymi liniamiłączyły się z zarysem piersi rozciągających stanik ciasnego mundurka brązowej barwy.Park był pusty i cichy zupełnie.Stała tam jeszcze cienką warstwą mgła nocna.Tylko ptakiwołały się po drzewach.Niektóre z nich pędziły za żerem w wysoką trawę i od czasu do cza-su przerywały ciszę trzepotem skrzydeł, gdy uczepiwszy się grubych badylów bujały wraz znimi na powietrzu.Czas leciał jak błyskawica.Borowicz usłyszał ze zdumieniem, że bije siódma.Panna Annawstała ze swego miejsca i nie podnosząc oczu odeszła.Marcin prowadził ją wzrokiem, a gdygłowę jej skryty krzewy, rozciągnął się na ławie i został tak bez ruchu.Około dziewiątej do-piero wrócił na stancję i przez cały dzień zażarcie pracował.Chciał przemóc uczucia napada-jące go jak gorączkowe ataki i pokonać zdrętwienie mózgu.Chwilami władnęły nim szcze-gólne złudzenia, które jego samego i cały świat obracały w inną postać, a właściwie w jednejedyną, niewysłowioną, senną rozkosz.Stan takiego snu na jawie przeszkadzał mu w nauce,116toteż Marcin musiał zarywać nocy.Spał ledwie parę godzin, a przed samym świtem, okołogodziny drugiej, zbudzony przez jakieś raptowne uderzenie nerwowe, podniósł się, zlał głowęwodą i ruszył do zródła w parku.Siadłszy na swej ławce ujął głowę w ręce wsparte na kola-nach i oddał się swym marzeniom, jak gdyby po niepewnych stopniach schodził w głąb czar-ną bezdennej studni.Kiedy niekiedy w tym pochodzie zastępował mu drogę żal czy strach.W innych chwilach ściskała mu piersi tęsknota niezwyciężona.W parku i w mieście był jeszcze mrok zupełny.Nawet ptaki drzemały w gniazdach [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Odnośniki